اسیر
قرآن:
خداوند متعال در آیه‌ی 8 سوره‌ی دهر (انسان) می‌فرماید: «وَيُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَيَتِيماً وَأَسِيراً: و غذاى (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نياز) دارند، به مسكين و يتيم و اسير می دهند.»
حدیث:
امام سجاد علیه‌السلام فرمود: «اذا أخذت اسيرا فَعَجَزَ عَنِ الْمَشْى ولَمْ يَكُنْ مَعَكَ مَحْمِلَ فَأَرْسَلَهُ وَ لاتَقْتَلَهُ… اَلاَسيرُ اِذا اَسْلَمَ فَقَدْ حَقَنَ دَمَهُ و صارَفئيا: هرگاه اسيرى دستگير شود و نتواند راه برود و محملى هم نداشته باشد، نزد امام (يا نائب او) فرستاده شود، نبايد او را كشت… اسير هرگاه مسلمان شود، خونش حفظ و جزء گروه مسلمان شود.»[simple_tooltip content=’وسائل الشیعه، ج 6، ص 53′](1)[/simple_tooltip]
توضیح مختصر:
وقتی شخصی در جنگی، حریف خود را دستگیر کند و به بند کشاند، این دربند شده را اسیر گویند. سنّت در طول تاریخ این بود که وقتی جنگی پیش می‌آمد، عده‌ای کشته، گروهی مجروح و دسته‌ای اسیر می‌شدند. بعد از اسارت، یا اسیر را می‌کشتند یا به کار می‌گرفتند، یا غرامت و پول و کاری از او می‌گرفتند و او را آزاد می‌کردند.
دین اسلام دستور داده بود که اسیر را نکشند. پس با منّت نهادن و یا گرفتن بهاء، آزادش می‌کردند. گرفتن اسیر، از قواعد جنگی است. پس اسیر را برده‌ی خود می‌کردند و یا فدیه گرفته و آزادشان می‌ساختند و حتی مسلمانان، در محافظت از اسیر، می‌کوشیدند تا جراحت و لطمه‌ای نخورد تا از قیمت اسیر کاسته شود.
در جنگ بدر، اسیران را جمع نمودند و بسیاری فدیه دادند و عوض آن، اسیران را آزاد کردند.
1- جنگ بدر
در جنگ بدر، عدّهاى اسير مسلمانان شدند. مسلمانان بااینکه خودشان چيزى نداشتند، اما به آنها لباس و غذاى معمولى را مىدادند. پيامبر صلی‌الله علیه و آله فرمود: «از هر اسير جنگ بدر، چهل هزار درهم بگيريد و آنها را آزاد نماييد.»[simple_tooltip content=’جنگ و ارتش در اسلام، ص 130 – 127′](2)[/simple_tooltip]
2- غرامت
وقتى نوفل عموى پيامبر صلی‌الله علیه و آله در يكى از جنگها اسير شد، با گرفتن هزار سرنیزه از او، آزادش كردند. دو سرباز از اسلام به نام سعد و عتبه كه به دست دشمن اسير شده بودند با دو اسير از آنان تعويض گرديد.[simple_tooltip content=’جنگ و ارتش در اسلام، ص 130 – 127′](3)[/simple_tooltip]
3- زنان
در جنگ ذات الرقاع، وقتى دشمنان از ورود پیامبر صلی‌الله علیه و آله با هفت‌صد نفر اطلاع يافتند، ترسى در آنها ايجاد شد كه پا به فرار در كوهها گذاشتند. وقتى مسلمانان آمدند، فقط زنان كه نمىتوانستند فرار كنند اسير شدند. در جنگ بنى المصطلق، دويست زن به اسارت لشگر اسلام درآمدند. چون زنان همراه مردان به عنوان جنگجو نبودند، پس آزاد مىشدند و بعضى از آنها به تزويج مسلمانان درمی‌آمدند.[simple_tooltip content=’جنگ و ارتش در اسلام، ص 130 – 127′](4)[/simple_tooltip]
4- قتل
در بعضى از جنگهاى اسلامى، بعضى از اسرا، به جرمهاى سنگين به قتل رسانده مىشدند. در جنگ بدر هفتاد نفر اسير شدند، پیامبر صلی‌الله علیه و آله دستور داد از آن جمعيّت دو نفر به نام نضر بن حارث و عقبه ابن ابى محيط را به قتل برسانند.[simple_tooltip content=’جنگ و ارتش در اسلام، ص 130 – 127′](5)[/simple_tooltip]
5- آزادی
در صدر اسلام، اگر اسيرى غرامتى مىپرداخت، آزاد مىشد. پس اگر پول نداشت، ده مسلمان را سواد مىآموخت و آزاد مىشد. پنج دختر شاعرى به نام «ابو غره» اسير شدند، پدرشان به خاطر اینکه دخترانش سرپرستى نداشتند به پيامبر صلی‌الله علیه و آله مراجعه كرد؛ پس پيامبر صلی‌الله علیه و آله آنان را آزاد كرد. اسيران «هوازن» همه به تقاضاى خودشان و امر پيامبر صلی‌الله علیه و آله و رضايت همه مسلمين آزاد و بخشيده شدند.[simple_tooltip content=’جنگ و ارتش در اسلام، ص 130 – 127′](6)[/simple_tooltip]