دوستی و آثار آن
قرآن:
خداوند متعال در آیه‌ی 31 سوره‌ی آل‌عمران می‌فرماید: «بگو اگر خداوند را دوست می‌دارید از من پیروی کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهتان را بیامرزد.»
حدیث:
امام علی علیه‌السلام فرمود: «کسی که چیزی را دوست بدارد به یاد آن شیفته شود (پیوسته به یاد اوست).»
(غررالحکم، ج 1، ص 220)
توضیح مختصر:
هر کس چیزی را بسیار دوست داشته باشد، یادش کند. پس مؤمن کسی را که دوست دارد از آن یاد می‌کند و اگر این کردار از او ممدوح و ممتاز است او هم همانندش را انجام دهد. سلامتی و عافیت در صدق دوستی است. دوستی، گنج است و تسکین و آرامش دل، پس دوستداران و دوستی دل‌های پاک سبب دستیابی به کنز می‌شود.
اگر کسی عیب دوستش را دید در نهان او را به‌عنوان هدیه گوش زد کند و از یاری‌رساندن او در وقتی‌که او مضطرب است و مشکل روحی دارد دریغ نورزد و با کلمات آرامش‌بخش به او کمک کند. گمان خود را نسبت به کاری که آن دوست انجام می‌دهد خوب پندار کند و مُهر منفی و بدبینی نزند.
آنکه زودتر به دوستش سلام می‌کند و فروتنی می‌ورزد و انصاف به خرج می‌دهد و با او نفاق نمی‌ورزد، از دوست دیگر جلوتر است چراکه دوستی، میوه‌اش همین‌هاست. نرم‌خویی و خوش‌اخلاقی از دیگر آثار دوستی است که حبیب با محبوبش روا می‌دارد. بخشش و سفره‌داری از دیگر آثار حقیقی حبیب است؛ چون بذر دوستی را در دل می‌کارد.
اگر محبوبش فضایل و امتیازاتی برتر دارد مبادا به حسادت بیفتد بلکه خدا را شکر کند و همانند آن امتیازات را از خدا برای خود بخواهد.
1- در فراق دوست
امام صادق علیه‌السلام فرمود: پنج دسته خواب ندارند: 1. آنکه در فکرش کشتن کسی است… 2. دوست داری که در آستانه از دست دادن دوست خود است «المحبُّ حبیباً یَتَوَقَّعُ فراقُهُ: فقدان و فراق دوستان از مسائل بسیار سخت زندگی محب می‌باشد.» تا جایی که امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: آنچه از دست دادنش سبب بیماری می‌گردد، از دست دادن دوستان است. هم‌چنین فرمودند: از دست دادن دوست، غریبی آورد.
(بحارالانوار، ج 70، ص 15 –دوستی در قرآن و حدیث، ص 46)
2- امام در فکر دوستان
عمرو بن اسحاق بر امیرالمؤمنین علیه‌السلام داخل شد. پس آن حضرت آثار زردی بر صورتش دید. فرمود: این زردی چیست؟ او بیماری خود را برایش توضیح داد. امام علیه‌السلام فرمود:
1. ما به خوشحالی شما خوشحال می‌شویم.
2. به حزن شما اندوهگین می‌شویم.
3. به بیماری شما بیمار می‌شویم.
4. برای شما دعا می‌کنیم.
5. وقتی شما دعا می‌کنید ما آمین می‌گوییم.
عمرو گفت: «آنچه فرمودی دانستم، ولی چگونه ما دعا می‌کنیم شما آمین می‌گویید؟» امام فرمود: «بر ما حاضر و دور، یکسان است.» (بصائر الدرجات، ص 260)
در حدیث ذُمَیله (دُمَیله) نظیر این روایت از امیرالمؤمنین آمده که فرمود: هیچ مؤمنی ساکت نماند مگر این‌که برایش دعا می‌کنیم.
3- حدود دوستی
امام صادق علیه‌السلام فرمود:
1. دوستی یک‌روزه پیوند است.
2. دوستی یک‌ماهه خویشی است.
3. دوستی یک‌ساله، صله‌ی رحم است. کسی که به تکبّر آن را ببُرَّد خداوند را از خود ناامید می‌سازد.
(کشکول شیخ بهایی (مترجم کاسب)، ص 77)
4- عوامل دوستی یکرنگ
پیامبر صلی‌الله علیه و آله فرمود: سه چیز دوستی را یکرنگ (خالص) می‌سازد:
1. هدیه کردن عیب‌های یکدیگر (اهداء العیب)
2. در نبود دوست او را ازهرجهت حفظ کند (حفظ الغیب)
3. در سختی یاری‌رساندن. (تنبیه الخواطر، ج 2، ص 121)
در روایات دیگر به بعضی عوامل که در یکرنگی در دوستی تأثیر دارد چنین آمده است:
1. سلام کردن
2. در مجالس جا برایش گشودن
3. با محبوب‌ترین نام خواندن
4. به عیادت رفتن.
5. خوش‌رویی در دیدار
6. ادب ورزیدن
7. بگومگو نکردن
8. فخر نفروختن
9. دشمنی نورزیدن
10. شوخی بی‌ربط نکردن.
(دوستی در قرآن و حدیث احادیث 34-308)