غدیر خم
قرآن:
خداوند متعال در آیه ی 3 سوره ی مائده می‌فرماید: «امروز (عید غدیر) دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به‌عنوان آیین (همیشگی) شما پذیرفتم».
حدیث:
از حضرت صادق علیه‌السلام درباره آیه 83 سوره نحل «نعمت خدا را می‌شناسند، بعد منکر آن می‌شوند» سؤال شد، حضرت فرمود: «روز عید غدیر را می‌شناسند ولی در روز سقیفه (تعیین خلیفه از طرف مردم، نه خدا) انکار می‌کنند».
توضیح مختصر:
روز هیجدهم ذی‌الحجه روز عید غدیر، پیامبر صلی‌الله علیه و اله و سلّم، علی علیه‌السلام را به خلافت بعد از خودش منصوب کرد. چون امیرالمؤمنین علیه‌السلام اصل ایمان بوده است خداوند امر کرد که نعمت خداوند را یاد کنید و پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم مأمور به نصب علی علیه‌السلام شد. خداوند فرمود: «ای پیامبر آنچه بر تو نازل شد به خلق برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت نکرده‌ای و خدا تو را از آزار مردم نگاه خواهد داشت که خدا کافران را راهنمایی نخواهد کرد». (سوره مائده آیه 67)
نزول دو آیه غدیر در حجّه الوداع قبل از بازگشت از غدیر خم بود و خلاصه کلام پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم این بود:
«هر که من مولای اویم، علی مولای اوست».
در محل غدیر دو درخت بود که پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم دستور داد تا زیر آن درختان را جارو کنند و از سنگ‌ها منبر درست کنند که مشرف بر مردم باشد، پس پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم روی آن سنگ‌ها ایستاد و بعد از حمد و ثنای خدا، علی علیه‌السلام را به خلافت و ولایت معرفی و منصوب کرد؛ پس مردم به امر پیامبر با علی علیه‌السلام بیعت کردند.
از امام محمدباقر علیه‌السلام روایت است که: وقتی علی علیه‌السلام منصوب شد، ابلیس صیحه ای زد که لشگریانش از شیطان جمع شدند و گفتند چه اتفاقی افتاده؟ گفت این پیامبر کاری انجام داده است که اگر آن کار به اتمام برسد هیچ‌وقت خداوند مورد عصیان قرار نمی‌گیرد. (بیان السعاده، ج 12، ص 63)
چون پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم این اکمال دین را رساند و به مردم فرمود: این مسئله را به غائبین برسانید، مردم برگشتند. معاویه بر مغیره بن شعبه و ابوموسی اشعری اتّکا داشت. پس با تکبّر به‌سوی اهلش می‌رفت و می‌گفت: «ما به ولایت علی علیه‌السلام هرگز اقرار نمی‌کنیم و گفته محمد (ص) را تصدیق نمی‌نماییم.»
پس خداوند این آیات را در مذمت معاویه فرستاد:
«تصدیق نکرد و نماز برپا نکرد و بلکه تکذیب کرد و روی گردانید». (سوره قیامت، آیات 32-31)
1- حرمت بالاترین عید
از امام صادق علیه‌السلام پرسیدند: «آیا مسلمان را عیدی غیر از جمعه و قربان و فطر هست؟» فرمود: «بلی! عیدی هست که از همه حرمتش بیشتر است.» عرض شد: «کدام عید است؟» فرمودند: «آن روزی است که پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام را به خلافت منصوب کرد و فرمود: هر که من مولا و آقای اویم پس علی مولا و آقا و پیشوای اوست و آن روز، هیجدهم ذی‌الحجه است.»
عرض شد: «در این روز چه‌کار باید کرد؟»
فرمود: «باید روزه بدارید و عبادت کنید و محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم و آل پاکش را یاد کنید و برایشان صلوات بفرستید. پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم به علی علیه‌السلام وصیّت کرد که این روز را عید گرداند و هر پیغمبری وصی خود را وصیّت می‌کرد که این روز را عید گرداند.» (مفاتیح‌الجنان، ص 456)
2- بازوی علی
حُذیفه گوید: پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم اجازه کوچ از مکّه به مدینه را داد و ما هم کوچ کردیم. جبرئیل فرود آمد و عرض کرد: «ای رسول آنچه را از سوی پروردگارت برتو نازل شده است ابلاغ کن». (سوره مائده آیه 67)
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم به ما رسید و ندای نماز جماعت داد و چون منصوب نمودن علی علیه‌السلام بزرگ‌تر بود، پس به مقداد و سلمان و اباذر و علی امر کرد، تنه دو درخت را تکیه‌گاه سازند، سنگ‌ها را بر روی یکدیگر گذارند تا به قامت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم برسد و پارچه‌ای بر آن بیندازند. آن حضرت بر آن منبر بالا رفت و چون همه جمع شدند، خطبه غدیر را خواند و دست خود را به بازوی علی زد و آن را بلند کرد و فرمود: «هر که من مولای او هستم، این علی مولای اوست، همانا خدا به ولایت و امامت او دین شما را کامل گردانید…» (المراقبات (مترجم)، ص 471)
3- ناله ابلیس
امام محمدباقر علیه‌السلام فرمود: چون پیامبر (ص) روز غدیر خم، دست علی علیه‌السلام را گرفت و به مردم معرفی کرد، ابلیس در میان لشگریانش فریاد کشید. همه آنان نزدش حاضر شدند و گفتند چه مصیبتی رخ داده است؟
گفت: «این پیامبر کاری کرده که اگر به پایان رسد، خدا دیگر معصیت نشود…» وقتی منافقان گفتند: پیامبر دیوانه شده است، ابلیس فریادی از شادی کشید و گفت: «من سابقاً که آدم را فریفتم، پیمان را شکست ولی کافر نشد، اینان، هم‌پیمان را شکستند و هم به رسول خدا کافر شدند.»
بعد از وفات پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم ابلیس لشکریانش را جمع کرد و گفت: «تا زمان قیام امام زمان علیه‌السلام خداوند اطاعت نخواهد شد، پس شاد باشید.»
(بحر المعارف، ج 1، ص 516-کافی، ج 8، ص 344)
4- انکار از شهادت
روزی امام علی علیه‌السلام خطبه‌ای ایراد کرد و بعدش فرمود: «در این مجلس، چهار نفر از اصحاب پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم هستند که به ولایتم شهادت خواهند داد.»
پس به انس بن مالک رو کردند و فرمودند: در عید غدیر خم، پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست، خدایا دوست باش با کسی که او را دوست دارد و دشمن باش با کسی که با او دشمن باشد.»
پس الآن به ولایتم شهادت بده، اگر شهادت ندهی، خدا تو را نمی‌میراند تا در سرت مرض پیسی بگیری و نتوانی با عمّامه آن را بپوشانی.
جابر بن عبدالله گوید:
«به خدا قسم دیدم که انس به بیماری پیسی سر مبتلا شد که با عمّامه‌اش نتوانست آن را بپوشاند.» (مدینه المعاجز، ص 47، معجزه 103)
5- تعداد افراد غدیر
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «دوازده هزار مرد، در غدیر خم حاضر شدند و شهادت دادند، امام علی علیه‌السلام نتوانست حق خود را بگیرد.»
در روایتی دیگر تعداد شاهدین را، ده هزار نفر ذکر کرده‌اند. هر وقت دسته‌ای به خدمتش می‌رسیدند، می‌فرمود:
«شکر خدا را که ما را بر جهانیان برتری داد.»