فضایل اصحاب وارسته
قرآن:
خداوند متعال در آیه‌ی 71 سوره‌ی توبه می‌فرماید: «مردان و زنان باایمان، یار و یاور یکدیگرند… و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند، پس به‌زودی خداوند آنان را مورد رحمت خویش قرار می‌دهد.»
حدیث:
امام باقر علیه‌السلام فرمود: «مؤمن از کوه سخت‌تر است، چراکه از کوه کم و جدا می‌شود ولی از دین مؤمن ذره‌ای کم نمی‌گردد.» (اصول کافی، 2/241)
توضیح مختصر:
در طول زمان پیامبر و ائمه تا آخر زمان غیبت کبری، اصحاب بی‌شماری بودند که عده‌ای از اوتاد بوده و فضایل بی‌شماری داشتند که مورد مدح و ستایش ائمه قرار گرفتند. آنان کسانی بودند که علم را به‌وسیله قیاس، استخراج و استنباط نمی‌کردند، اهل بدعت نبودند، در معرفت به کام بودند و از محبت به دور نبوده و استقامت در راه ائمه داشتند؛ مانند سلمان که پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: سلمان از ما اهل‌بیت است و گنجی است که پایان ندارد. (الاختصاص، ص 341)
امیرالمؤمنین علیه‌السلام او را مثل لقمان حکیم یاد کرده است. (بصائر الدرجات، ص 17) مانند ابوذر که پیامبر او را صدّیق امت و شبیه عیسی بن مریم در زهد یاد کرد. (عیون اخبار الرضا علیه‌السلام، ج 2، ص 65-عین الحیاه، ج 1، ص 13) مثل مقداد که پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «خداوند مرا به محبت چهار نفر امر کرد؛ یکی از آنان مقداد است.» (رجال کشی، ج 1، ص 46) و مانند اصبغ بن نباته از اصحاب علی علیه‌السلام که به محبت علی مفتون بوده و طامات از او سر نمی‌زد (میزان الاعتدال، ج 1، ص 271) و مانند اویس قرن از اصحاب علی علیه‌السلام که پیامبر در حق او فرمود: «من نسیم بهشت را از جانب قرن استشمام می‌کنم چقدر شوق به تو دارم ای اویس قرن.» (بحار، ج 42، ص 155)
و مانند رشید هَجَری و زید بن صوحان عبدی و سلیمان بن صُرَد خزاعی. سهل بن حُنیف انصاری و …(به منتهی الامال قسمت اصحاب پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و ائمه علیهم‌السلام مراجعه کنید.)
1- چهار نفر ممتاز
امام صادق علیه‌السلام فرمود:
1. اوتاد زمین و اعلام دین چهار نفرند: محمد بن مسلم، یزید بن معاویه عجلی، لیث بن بختری مرادی و زراه بن اعین شیبانی
2. اینان برپاکنندۀ به عدل و گویندۀ به صدق و مقربان‌اند. (السابقون السابقون- اولئک المقربون)
3. بشارت دهید مخبتین را به بهشت. (پس اسم این چهار نفر را بردند.)
4. اینان نُجباء اند در حلال و حرام خداوندی؛ امناء الهی هستند؛ اگر اینان نبودند، آثار نبوّت منقطع می‌شد و مندرس می‌گشت.» (خزائن کشمیری، ش 5)
2- اویس قرن
عبدالرحمان بن ابی لیلی می‌گوید: وقتی آتش جنگ صفین شعله‌ور شد و بین سپاه علی علیه‌السلام و معاویه جنگ درگرفت، روزی یک نفر از سپاه دشمن، سوار بر اسب به میدان تاخت، وقتی‌که نزدیک شد فریاد زد: آیا اویس قرنی در میان شما است؟ گفتیم: آری! از او چه می‌خواهی؟
گفت: از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم شنیدم که فرمود: «اویس قرنی، بهترین تابعین است.» آنگاه اسبش را به‌سوی سپاه علی علیه‌السلام روانه کرد و به سپاه امام پیوست. (حکایت‌های شنیدنی،1/22-بهجه الامال،2/367)
3- یونس بن عبدالرحمان
امام رضا علیه‌السلام فرمودند: «ابوحمزۀ ثمالی و یونس بن عبدالرحمان در زمان خود، مانند سلمان فارسی در زمان پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم بودند.» امام جواد علیه‌السلام از طرف خود و پدر بزرگوارش بهشت را برای یونس ضمانت کردند.
وقتی افراد بسیاری از امام رضا علیه‌السلام سؤال کردند: «ما نمی‌توانیم خدمت شما برسیم، از چه کسی مسائل را بپرسیم؟» فرمود: «از یونس بن عبدالرحمن».
امام رضا علیه‌السلام سه بار بهشت را برای یونس تضمین نموده است. (خزائن کشمیری، ش 9)
4- زکریا بن آدم اشعری
زکریا بن آدم وقتی‌که در قم بود، نامه‌ای به امام رضا علیه‌السلام نوشت که می‌خواهم از قم بیرون بروم؛ زیرا در بین آنان سفیهان و نادانان زیادند.
امام علیه‌السلام در جواب نوشتند: «چنین کاری را نکن؛ زیرا خدا به‌واسطه وجود تو بلا را از مردم قم برطرف می‌سازد، چنان‌که به وجود امام کاظم علیه‌السلام از اهل بغداد، شر و بلا را مرتفع گردانید.»
امام جواد علیه‌السلام در نامه‌ای دربارۀ وفات زکریا بن آدم نوشتند: «خدا رحمت کند او را در روز تولد، وفات و در روز قیامت، او در زمان حیاتش عارف به‌حق، صابر، امیدوار به ثواب الهی و قیام‌کنندۀ به آنچه خدا و رسولش دوست داشتند بود…» (منتهی الامال، ج 1، ص 320-شاگردان مکتب ائمه علیهم‌السلام، ج 2، ص 208)
5- عبدالله بن ابی یعفور (م.131)
او از حوّاریون امام صادق علیه‌السلام و از ثقات و مطیع بود. به امام صادق علیه‌السلام عرض کرد: «به خدا قسم! اگر اناری را به دو نیم تقسیم کنی و بفرمایی نصف آن حلال و نصف دیگرش حرام است، من هم گواهی می‌دهم نصف آن حلال و نصف دیگرش حرام است.»
امام علیه‌السلام دو مرتبه فرمود: «خدا تو را رحمت کند.» امام صادق علیه‌السلام در نامه‌ای به مفضل بن عمر جعفی، دربارۀ وفات عبدالله بن ابی یعفور نوشت: «به رحمت ایزدی پیوست؛ اعمالش پسندیده بود، خدا و رسولش از او راضی هستند. به رسول خدا سوگند که در عصر ما هیچ‌کس همانند او، از خدا و رسولش و امامش اطاعت نکرد.» (شاگردان مکتب ائمه علیهم‌السلام، ج 2، ص 374)