فضیلت بی‌چیزی و نداری
قرآن:
خداوند متعال در آیه‌ی 273 سوره‌ی بقره می‌فرماید: «(انفاق) برای نیازمندانی می‌باشد که در راه خدا، در تنگنا قرارگرفته‌اند و نمی‌توانند مسافرتی کنند و از شدت خویشتن‌داری، افراد ناآگاه، آن‌ها را بی‌نیاز می‌پندارند».
حدیث:
خداوند تعالی (در حدیث قدسی) به موسی علیه‌السلام فرمود:
«هرگاه دیدی، نداری به تو روی آورد، بگو ای علامت صالحین! خوش آمدی». (اصول کافی، ج 2، ص 203)
توضیح مختصر:
فقر، گنجینه‌ای است نزد خدا که به آن گرفتار نمی‌شود مگر مؤمنی که خداوند دوستش دارد. درواقع فقر، آزمونی است از سوی خدا؛ برای همین پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «نداری مایه‌ی افتخار من است و به آن بر همه انبیاء مباهات می‌ورزم.» (عوالی اللئالی، ج 1، ص 39)
نداری، ارمغان مؤمن در دنیاست لذا زیبندگی و نشانه‌ای برای شخص فقیر می‌باشد چون ملکۀ نداشتن، سبب یقین است یعنی می‌داند وضعیت زندگی به همین منوال است. پس آرایه و زیوری بر گردن خود نصب کرده است. اگر در دنیا ندارد، می‌داند در آخرت مدالِ افتخار دارد. پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم عرض کرد: «خدایا مرا فقیر بمیران و در زمره مستمندان برانگیز.» (میزان الحکمه، ج 9، ص 184)
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در حدیثی در وصف فقر و جهاد اشاره کردند: «هر کس آن دو را دوست داشته باشد، مرا هم دوست دارد.» (همان)
پس بی‌چیزی، خود کرامتی است که از خزینه الهی به هرکس که دوست داشته باشد او را، از آن می‌دهد.
فقر همانند شهادت است که گنجینه‌ای است نزد خداوند به هرکس خواهد به او دهد.
به‌عبارت‌دیگر بعضی عطایا خاص است. پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «خداوند بی‌چیزی نمی‌دهد مگر به پیامبر مرسل یا مؤمن کریم.» (جامع الاخبار، ص 299)
1- سبک باران آزادند
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «فقرا و بی‌چیزان از مؤمنین، پیش از ثروتمندان به یک پائیز (تا پائیز آینده) زودتر به باغ‌های بهشتی می‌روند و گردش می‌کنند».
بعد فرمود: «برای شما مثالی بزنم؛ وقتی دو کشتی را از گمرک عبور می‌دهند، گمرکچی به کشتی اول می‌نگرد، می‌بیند باری ندارد، می‌گوید او را رها نمایید.
اما وقتی به کشتی دوم می‌نگرد و می‌بیند بسیار بار دارد، می‌گوید او را نگه‌دارید». (اصول کافی، ص 201)
2- جواب پسر فقیر
سعدی در کتاب گلستان گوید: «توانگر زاده‌ای را دیدم بر سر گور پدر نشسته و با درویش بچه‌ای مناظره می‌کرد.
توانگر زاده می‌گفت: قبر پدر ما دارای مقبرۀ خوب و رنگارنگ است و با فرش رخام و خشت فیروزه درست شده و صندوق زیبا دارد و… بر قبر پدر تو جز چند خشت و مشتی خاک، چیز دیگری نیست.
فقیر زاده به او چنین پاسخ داد: «تا پدرت زیر این سنگ‌های سنگین بجنبد، پدر من به بهشت رسیده است».
خر که کمتر نهند بر وی بار **** بی‌شک آسوده‌تر کند رفتار (داستان‌ها و پندها، ج 9، ص 112)
3- نظر کامل به بنده
حضرت موسی علیه‌السلام از راهی عبور می‌کرد که با مرد فقیر و برهنه برخورد نمود. آن مرد روی خاک خوابیده بود و صورت و ریش‌هایش هم؛ روی خاک‌ها بود.
موسی علیه‌السلام عرض کرد: «خدایا! این بندۀ تو بسیار درمانده و بی‌چیز است!» خداوند خطاب کرد: «ای موسی! آیا نمی‌دانی من اگر نظر کاملی به بنده‌ام بنمایم، او را از تمام دنیا جدا می‌کنم؟» (شنیدنی‌های تاریخ، ص 394)
4- حسنه
محمد بن حسین خزار گوید: امام صادق علیه‌السلام به من فرمود: «آیا هیچ وقت به بازار می‌روی؟ آیا نمی‌بینی میوه و چیزهای دیگری که دلت آرزوی آن‌ها را دارد؟ می‌بینی و از فقر نمی‌توانی آن را بخری، حسنه‌ای برای توست.» (اصول کافی، ج 2، ص 204)
5- گلیم پیچیده
روایت‌شده که حضرت عیسی علیه‌السلام در سیاحتش به مردی برخورد کرد که خوابیده و خود را به گلیمی پیچیده بود، حضرت فرمود: «ای خوابیده! بلند شو و یاد خدا کن.»
عرض کرد: «از من چه می‌خواهی؟ همانا من دنیا را ترک کردم و به اهلش واگذار نمودم».
حضرت فرمودند: «پس بخواب ای دوست من». (محجه البیضاء، ج 7، ص 321)