قرآن حکیم
قرآن:
خداوند متعال در آیه‌ی 87 سوره‌ی حجر می‌فرماید: «ای پیامبر! به تو سوره‌ی فاتحه و قرآن بزرگ را عطا کردیم».
حدیث:
حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «در قرآن تدّبر کنید و بدان‌ها پند گیرید که آن‌ها رساترین پندهاست». (غررالحکم، ج 2، ص 310)
توضیح مختصر:
خداوند در سوره‌ی یس آیه 2 فرمود: «سوگند به قرآن حکمت آموز» خداوند، حکیم است هر چیزی که نیاز بشر باشد، نازل و امر و نهی می‌کند. هدف مهم برای کارهای محکم و یقینی است.
تشریع حکمی یا امر به چیزی یا نهی از عملی که در قرآن آمده است از حکمت است یعنی فرزانگی و دانایی در مصالح و مفاسد و تشخیص در موضوعات را کتاب وحی طوری بیان کرده که حامل و قاری، حکم خود را می‌داند؛ و در تبیین هادی است لذا دست نجس نباید به خط قرآن بخورد تا هر قاری این را بداند که کتابِ حکیم است، لذا بقاء همه معارفش را قرآن تضمین کرده و باطل در او راه پیدا نمی‌کند.
قانون‌گذار در بیان کتاب تدوین الهی، چیزی را که لازمه انسان باشد باقی نمی‌گذارد. گرچه ازنظر محتوا، ابتداء و آغاز، مُجمل و بدون جزء بوده ولی بر حکمت متعالیه جزء و به‌تفصیل در ظرف 23 سال بیان شده است. (سوره‌ی هود، آیه 1)
و آن‌که همّتش صِرف خواندن قرآن است و به محتوا نمی‌نگرد و عمل نمی‌کند، هدف قرآن را نمی‌فهمد. ازآن‌جهت که خداوند، حکیم است در هر چیزی عدالت را اِعمال می‌کند تا بندگان بپذیرند و بافضلش امداد و نصرت می‌کند تا بنده در خط قرآنی راه برود.
1- ترتیل قرآن
امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «حروف قرآن را خوب ظاهر کن، تند مخوان مانند خواندن شعر و حروف را از هم مپاش مانند ریگی که بپاشند ولکن به خوف و حزن بر دل‌های سخت آورید یا بکوبید و همّت به تمام شدن آخر سوره نداشته باشید که زود نوبتم.» (کافی 2/614؛ عوالی اللئالی 2/49)
امام صادق علیه‌السلام نیز فرمود: «قرآن به حزن نازل شده است آن را به حزن بخوانید». (کافی 2/444)
حفض گفت: «کسی را ندیدم که خوفش یا امیدش زیادتر از حضرت کاظم علیه‌السلام باشد. چون قرآن می‌خواند به حزن و اندوه می‌خواند به‌نحوی‌که گویا به مشافهه به کسی خطاب می‌کند.» (کافی 2/406)
2- حامل قرآن
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «اشرف و بزرگان امّت من حاملان قرآن‌اند و جمعی که در شب عبادت می‌کنند.» پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: به‌درستی که قرآن در قیامت به‌صورت جوان خوش‌رویی به نزد حامل خود می‌آید و می‌گوید: منم آن قرآن که به سبب من شب‌ها بیدار بودی و در روزها به سبب روزه، خود را تشنه می‌داشتی و به سبب کثرت تلاوت من دهانت خشک می‌شد و آب دیده‌ات جاری می‌گشت.
امروز با تو هستم هرکجا که می‌روی؛ هر تجارتی که کردی، امروز از پی تجارت خود می‌روی و من به‌عوض تجارت جمیع تاجرانم برای تو. بشارت باد تو را که به‌زودی کرامت الهی به تو می‌رسد.
پس تاجی می‌آورند و بر سرش می‌گذارند. نامه امان از عذاب به دست راستش می‌دهند و نامه مخلّد بودن در بهشت را به دست چپش می‌دهند و دو حُلّه بر او می‌پوشانند و به او می‌گویند: قرآن بخوان و بالا رو؛ به عدد هر آیه به درجه‌ای بالا می‌رود. (اقرا واصعد درجه، همان، ص 24 و 25)
حامل، کسی است که باری را برمی‌دارد و با خود حمل می‌کند. پس حامل قرآن کسی است که در آشکار و نهان صفات قرآنی را در خود دارد. به‌عنوان نمونه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم به صدای بلند فرمود: «ای حامل قرآن! به سبب قرآن تواضع کن که خدا بلند مرتبه است و به قرآن عزّت از مردم نخواه که خداوند تو را ذلیل می‌کند.» لذا در وصف حامل قرآن واقعی فرمود: «عرفا، اهل بهشت و حامل قرآن‌اند». (اصول کافی، ج 2، ص 442)
3- ختم قرآن هدیه به امام
علی بن مغیره گفت: به امام کاظم علیه عرض کردم: «من هم بعد از پدرم با توجّه به فرصت شغلی، گاهی بیشتر و گاهی کمتر از او قرآن را در ماه مبارک رمضان ختم می‌کنم. هنگامی‌که عید فطر می‌رسد یک ختم آن را برای رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و یک ختم آن را برای امیرالمؤمنین علیه‌السلام و یک ختم برای حضرت فاطمه سلام‌الله علیها و سپس برای هریک از ائمه علیهم‌السلام تا به شما منتهی می‌شود یک ختم قرآن اهدا می‌کنم. چه اجری برای این عمل من وجود دارد؟» امام فرمود: «اجر تو این است که در قیامت با آن‌ها خواهی بود.» گفتم: «الله‌اکبر یک چنین اجری دارم!» سه مرتبه فرمود: «آری». (داستان‌های پیرامون وحی، ص 152)
4- خواندن قرآن با دیدن
1. امام صادق علیه‌السلام فرمود: «هر کس قرآن را از روی آن بخواند از دیدگان خود بهره‌مند می‌شود و سبب سبک شدن عذاب پدر و مادرش می‌گردد اگرچه کافر باشند.»
2. اسحاق گوید: به امام صادق علیه‌السلام عرض کردم: «قربانت گردم من قرآن را حفظ کردم، آیا آن‌ها را از حفظ بخوانم بهتر است یا از روی آن؟» فرمود: «قرآن را بخوان و نگاه به آن کن، از روی بخوانی بهتر است، مگر نمی‌دانی نگاه کردن در قرآن عبادت است؟» (اصول کافی، ج 4، ص 417-شفاء و درمان، ص 22)
5- خوش‌صورت
شخصی محضر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم آمد و عرض کرد: «چه کسی از بهترین صوت قرآنی برخوردار است؟» پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «کسی که چون به قرائتش گوش فرا دهی، بنگری که از خدا می‌ترسد». (بحار، ج 92، ص 195- داستان‌های پیرامون وحی، ص 58)
6- قرآن چطور باید خواند
روزی عارف کامل سید علی آقا قاضی یکی از شاگردانش را می‌بیند که روزبه‌روز رنگش زردتر و لاغرتر می‌شود. از ایشان می‌پرسد: «چه‌کار می‌کنی که این‌طور شده‌ای؟» جواب می‌دهد: «هر شب یک ختم قرآن می‌کنم و تقریباً خواب هم ندارم.» ایشان می‌فرماید: «امشب فکر کن من در مقابلت نشسته‌ام و قرآن بخوان». آن شخص فردا آمد و گفت: «بیشتر از یک جزء نتوانستم بخوانم.» بعد از چند روز می‌فرماید: «خیال کن در مقابل امام زمان علیه‌السلام یا پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و یا علی علیه‌السلام قرآن می‌خوانی.» فردایش آمد و گفت: «هر چه کردم نتوانستم بیش از یک حزب بخوانم.» بعد از چند روز دیگر فرمود: «خیال کن در مقابل خداوند می‌خوانی». می‌گویند: «آن جوان از اول قرآن شروع کرد و به «ایّاک نعبد و ایّاک نستعین» رسید و همان‌جا ماند و همان شب از دنیا رفت.» (دریای عرفان، ص 80)
7- قرآن و اهل آسمان
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «خانه‌ای که مسلمانی در آن قرآن بخواند؛ اهل آسمان آن خانه را به یکدیگر می‌نمایانند». امام علی علیه‌السلام فرمود: «خانه‌ای که در آن قرآن خوانده شود، روشنی می‌دهد اهل آسمان را؛ چنان‌که روشنی می‌دهد ستاره‌ها، اهل زمین را». (حلیه المتقین، ص 263)